Świętokrzyska Sieć Wsparcia Psychologiczno-Pedagogicznego szkół/placówek

Część wprowadzająca
Trudna sytuacja pandemiczna doprowadziła do diametralnej zmiany w życiu
społecznym, rodzinnym i zawodowym. Długotrwałe zamknięcie szkół oraz obostrzenia
sanitarno-epidemiczne dotknęły przede wszystkim dzieci i młodzież pozbawiając ich stałego
kontaktu z rówieśnikami. Ograniczyła rozwijanie zainteresowań, aktywność fizyczną
i znacznie wydłużyła czas spędzany w Internecie i mediach społecznościowych. Taki stan
zaowocował zarówno znaczącym wzrostem uzależnień od gier komputerowych i Internetu, ale
również apatią, stanami depresyjnymi, wycofaniem, brak motywacji, koncentracji, problemami
ze snem czy słabą wydolnością organizmu związaną z brakiem ruchu. Pogorszyły się również
relacje między rodzicami a dziećmi. Kluczowe jest podjęcie jak najszybciej działań
wspierających zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży.
Co o kondycji psychicznej dzieci mówią specjaliści?
W lipcu 2021 r. w trakcie posiedzenia Parlamentarnego Zespołu ds. Zdrowia
Psychicznego Dzieci i Młodzieży eksperci wskazali, że w czasie pandemii ok. 40 proc. uczniów
zgłaszało pogorszenie stanu psychicznego, większość z nich była w wieku powyżej 15 lat.
O 30 proc. wzrosła też liczba zaburzeń lękowych i depresyjnych.
Eksperci Polskiej Akademii Nauk zwracają uwagę na fakt, że skala potrzeb jest
ogromna. Psychologiczne i edukacyjne skutki COVID-19 mogą trwać dłużej niż sama
pandemia i że to właśnie dzieci i młodzież są grupą najbardziej narażoną na negatywne skutki
izolacji, destabilizacji życia rodzinnego i szkolnego oraz ekspozycję na negatywny medialny
przekaz dotyczący wirusa SARS-CoV-2 i rozmiarów pandemii.
Program wsparcia psychologiczno-pedagogicznego dla uczniów i nauczycieli w pandemii
realizowany przez Ministerstwo Edukacji i Nauki.
W odpowiedzi na powyższe problemy na zlecenie Ministerstwa Edukacji i Nauki
eksperci z Instytutu Profilaktyki Zintegrowanej przygotowali raport Jak wspierać uczniów po
roku epidemii?. To materiał oparty na wynikach badań przeprowadzonych wśród uczniów,
rodziców i nauczycieli w okresie od kwietnia 2020 do stycznia 2021 roku. Raport zawiera
wnioski i rekomendacje, które będą pomocne przy reagowaniu systemu edukacji na wyzwania
w obszarze wychowania, zdrowia psychicznego oraz profilaktyki problemów dzieci
i młodzieży wynikających z przedłużającej się pandemii.
Podstawowy wniosek z przeprowadzonych badań:
Czas epidemii i związany z nim reżim sanitarny – zwłaszcza aspekt izolacji społecznej,
doprowadził do znacznego osłabienia kondycji psychicznej uczniów. Powoduje to palącą
potrzebę objęcia dzieci i młodzieży wsparciem wychowawczym, profilaktycznym
i pomocowym w różnorodnych formach i na jak największą skalę.
Z pozostałych wniosków wynika miedzy innymi, że:
Ø najważniejszym czynnikiem chroniącym zdrowie psychiczne uczniów w okresie
pandemii jest wielkość, jakość i dostępność sieci wsparcia (rodzina, rówieśnicy,
nauczyciele, wychowawcy, specjaliści w zakresie pomocy psychologiczno-pedagogicznej),
Ø obniżenie kondycji psychicznej dzieci i młodzieży jest czynnikiem sprzyjającym wzrostowi
zachowań ryzykownych i problemowych,
Ø wypełnianie roli wychowawczej przez rodziców i nauczycieli w okresie pandemii jest
znacznie utrudnione – wynika to przede wszystkim z dodatkowych obciążeń i stresów
związanych z zagrożeniem epidemicznym,
Ø jednym z ważnych narzędzi oddziaływania wychowawczego jest lekcja wychowawcza
odpowiadająca na potrzeby uczniów.
Przeciwdziałając skutkom pandemii Ministerstwo Edukacji i Nauki we współpracy
z naukowcami z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie oraz
przedstawicielami Fundacji Polskiej Akademii Nauk w Lublinie realizuje Program wsparcia
psychologiczno-pedagogicznego dla uczniów i nauczycieli.
Celem Programu jest zidentyfikowanie pojawiających się u uczniów problemów
wywołanych izolacją w okresie pandemii. W ramach programu eksperci dokonają pogłębionej
analizy problemów dzieci i młodzieży oraz zaprezentują metody pracy z uczniami, którzy
borykają się z trudnościami. Efektem Programu będzie Model Wsparcia PsychologicznoPedagogicznego uczniów, którzy borykają się z trudnościami psychicznymi.
Program skierowany jest do dzieci i młodzieży ze szkół podstawowych i ponadpodstawowych,
ich rodziców oraz nauczycieli i specjalistów szkolnych.
Działania w ramach programu:

  1. Diagnoza problemów uczniów, głównie w zakresie dobrostanu psychicznego
    w wyznaczonych 1200 szkołach w Polsce.
    Z terenu województwa świętokrzyskiego w badaniu wzięło udział 49 wytypowanych
    szkół/placówek: 33 szkoły podstawowe, 14 szkół ponadpodstawowych oraz 2 placówki.
  2. Bieżące wsparcie dzieci i młodzieży w odbudowywaniu relacji rówieśniczych.
  3. Szkolenia dla nauczycieli i specjalistów w ramach których zaprezentowane zostaną
    skuteczne metody pracy z uczniami doświadczającymi trudności.
    W celu skutecznego realizowania Programu w każdym województwie – Kuratorium Oświaty
    powołani zostali Koordynatorzy wsparcia Programu.
    Główną rolą Koordynatorów jest współpraca z dyrektorami szkół/placówek w zakresie:
  • przeprowadzenia i wsparcia w zakresie diagnozy wśród uczniów;
  • rekrutacji placówek oświatowych do programu;
  • organizacji dodatkowego wsparcia doradczego skierowanego do polskich rodzin w zakresie
    przeciwdziałania następstw pandemii;
  • organizacji szkoleń on-line (lub hybrydowych) dotyczących kompetencji wychowawczych,
    profilaktycznych oraz społecznych, mających na uwadze reintegrację społeczną i zwiększenie
    więzi społecznej między uczniem – rodzicem i nauczycielem.
    Koordynatorami Programu na terenie województwa świętokrzyskiego są:
  1. Pani Beata Domaradzka – pedagog w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej we
    Włoszczowie, domaradzka@uksw.edu.pl
  2. Pani dr hab. Paulina Forma – pedagog w Miejskim Zespole Poradni PsychologicznoPedagogicznych w Kielcach, forma@uksw.edu.pl
  3. Pani Bożena Kulba – pedagog w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w BuskuZdroju, kulba@uksw.edu.pl
  4. Pani Anna Serwinowska-Chodorek – pedagog w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej
    w Opatowie, serwinowska-chodorek@uksw.edu.pl
    Świętokrzyska Sieć Wsparcia Psychologiczno-Pedagogicznego szkół/placówek
    Świętokrzyski Kurator Oświaty realizując politykę oświatową państwa w zakresie:
    Ø podnoszenia jakości edukacji poprzez działania uwzględniające zróżnicowane potrzeby
    rozwojowe i edukacyjne wszystkich uczniów,
    Ø zapewnienia wsparcia psychologiczno-pedagogicznego, szczególnie w sytuacji kryzysowej
    wywołanej pandemią COVID-19 w celu zapewnienia dodatkowej opieki i pomocy,
    wzmacniającej pozytywny klimat szkoły oraz poczucie bezpieczeństwa,
    Ø roztropnego korzystania w procesie kształcenia z narzędzi i zasobów cyfrowych oraz metod
    kształcenia wykorzystujących technologie informacyjno-komunikacyjne.
    zainicjował opracowanie systemowego wsparcia psychologiczno-pedagogicznego
    dla uczniów, nauczycieli i rodzin w postaci Świętokrzyskiej Sieci Wsparcia PsychologicznoPedagogicznego szkół/placówek.
    Podstawowymi filarami Sieci są:
  5. Punkty konsultacyjne wspomagające nauczycieli szkół ogólnodostępnych w pracy
    z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych powołane w 2017 r. przez
    Świętokrzyskiego Kuratora Oświaty w ramach projektu Wsparcie szkół ogólnodostępnych
    w realizacji zadań związanych z kształceniem uczniów ze specjalnymi potrzebami
    edukacyjnymi i upowszechnianiem edukacji włączającej. W myśl założeń projektu
    w szkołach i placówkach na terenie województwa świętokrzyskiego utworzone zostały
    punkty konsultacyjne, których celem jest pomoc nauczycielom, rodzicom
    w organizowaniu kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży o specjalnych
    potrzebach edukacyjnych.
    Zadania Koordynatorów Punktów konsultacyjnych:
    Ø udzielanie konsultacji i porad w sprawach związanych z organizacją kształcenia
    uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w szkołach ogólnodostępnych,
    Ø pomoc w zakresie tworzenia dokumentacji związanej z organizacją kształcenia uczniów
    ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi,
    Ø prowadzenie w środowisku działalności edukacyjno-informacyjnej promującej
    edukację włączającą w społecznościach lokalnych,
    Ø udostępnianie materiałów edukacyjnych i informacyjnych na temat organizacji
    kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi,
    Ø prowadzenie warsztatów, zajęć i grup wsparcia z zakresu ww. problematyki
    dla nauczycieli, uczniów, rodziców,
    Ø współpraca z koordynatorami wsparcia psychologiczno-pedagogicznego, pedagogami
    szkolnymi, nauczycielami oraz innymi podmiotami udzielającymi wsparcia uczniom
    i ich rodzicom,
    Ø współpraca z placówkami doskonalenia nauczycieli i uczelniami wyższymi,
    Ø dzielenie się dobrymi praktykami z zakresu pracy z dzieckiem/uczniem
    niepełnosprawnym.
  6. Koordynatorzy wsparcia psychologiczno-pedagogicznego w poszczególnych powiatach.
    Zadania Koordynatorów wsparcia psychologiczno-pedagogicznego:
    Ø podjęcie współpracy z pedagogami/psychologami ze szkół podstawowych
    i ponadpodstawowych w obrębie powiatu,
    Ø utworzenie bazy danych kontaktowych pedagogów/psychologów ze szkół
    podstawowych i ponadpodstawowych w obrębie powiatu, ewentualnie grupy
    z wykorzystaniem portali społecznościowych,
    Ø założenie na stronie internetowej szkoły zakładki: Koordynator wsparcia
    psychologiczno-pedagogicznego dla szkół/placówek,
    Ø współpraca z koordynatorem Programu Ministerstwa Edukacji i Nauki oraz
    koordynatorami Punktów konsultacyjnych oraz Kuratorium Oświaty w Kielcach,
    Ø upowszechnianie pedagogom/psychologom szkolnym informacji z zakresu wsparcia
    uczniów, nauczycieli i rodziców publikowanych przez Ministerstwo Edukacji i Nauki,
    Ośrodek Rozwoju Edukacji,
    Ø diagnoza najczęściej zgłaszanych przez uczniów, nauczycieli, rodziców problemów
    psychologiczno-pedagogicznych,
    Ø współpraca ze specjalistami z Punktów konsultacyjnych w zakresie udzielenia pomocy
    psychologiczno-pedagogicznej w formach odpowiednich do rozpoznanych potrzeb,
    Ø budowanie koalicji w lokalnych środowiskach na rzecz wsparcia psychologicznopedagogicznego, w tym współpraca z placówkami doskonalenia nauczycieli oraz
    uczelniami wyższymi.
    Ø inicjowanie własnych propozycji działań w obszarze wsparcia, np. w postaci dobrych
    praktyk.
    Świętokrzyska Sieć Wsparcia Psychologiczno-Pedagogicznego szkół/placówek
    Podjęta przez Świętokrzyskiego Kuratora Oświaty inicjatywa utworzenia
    Świętokrzyskiej Sieci Wsparcia Psychologiczno-Pedagogicznego szkół/placówek pozwoli na
    skorelowanie dotychczasowych działań podejmowanych w ramach projektu Wsparcie szkół
    ogólnodostępnych w realizacji zadań związanych z kształceniem uczniów ze specjalnymi
    potrzebami edukacyjnymi i upowszechnianiem edukacji włączającej z zadaniami
    podejmowanymi przez pedagogów/psychologów szkolnych na rzecz wsparcia uczniów i ich
    rodzin w rozwiązywaniu problemów psychologiczno-pedagogicznych.
    Ponadto budowanie lokalnych koalicji – instytucji współpracujących z pedagogami
    i psychologami szkolnymi, koordynatorami Punktów konsultacyjnych i koordynatorami
    wsparcia psychologiczno-pedagogicznego – stwarza większe możliwości udzielenia
    kompleksowej i profesjonalnej pomocy osobom potrzebującym wsparcia, bowiem każda
    z wymienionych stron posiada wpływ na pozostałych i tylko w toku współpracy możliwe jest
    zrealizowanie zarówno wspólnych, jak i własnych interesów. Pojęte przez Świętokrzyskiego
    Kuratora Oświaty inicjatywy będą platformą wymiany poglądów i narzędziem „spinającym”
    działania wszystkich interesariuszy.
    Opracowano pod kierownictwem:
    Pana Zbigniewa Wojciechowskiego – Dyrektora Wydziału Nadzoru Pedagogicznego i Strategii Kuratorium
    Oświaty w Kielcach
    Zatwierdził do realizacji:
    Pan Kazimierz Mądzik – Świętokrzyski Kurator Oświaty